شاید در نگاه اول سرسیم فقط یک رابط فلزی برای اتصالات به نظر برسد؛ اما این وسیله کاربردی انواع مختلفی دارد که هر کدام کاربرد متفاوتی دارند. برای معرفی انواع سرسیم باید بگوییم طراحی این قطعه کوچک کاملاً به نوع کاربری، شدت جریان، محل نصب و حتی شرایط محیطی وابسته است. مثلاً سرسیمی که در سیستم برق خودرو استفاده می‌شود؛ با سرسیمی که در تابلو برق صنعتی قرار می‌گیرد کاملاً فرق دارد. از انواع سرسیم می‌توان به وایرشو، گرد، دوشاخ، سوزنی، برنجی و… اشاره کرد که هریک کاربرد و مزایای مختلفی دارند. اما مسئله‌ی مهمی که باید به آن بپردازیم این است که آیا واقعاً استفاده از سرسیم ضروری است یا اینکه فقط به عنوان یک قطعه نظم‌دهنده استفاده می‌شود؟
واقعیت این است که انتخاب و استفاده از سرسیم بدون توجه به نوع سیم و کابل مناسب، نمی‌تواند اتصال ایمنی را تضمین کند. بنابراین اگر قصد دارید سیم‌کشی استاندارد و بادوامی داشته باشید، هم انتخاب سرسیم مناسب و هم خرید سیم و کابل باکیفیت از برندهای معتبر اهمیت ویژه‌ای دارد. در ادامه به معرفی انواع سرسیم، کاربردهای رایج آن‌ها و همچنین دلایل استفاده از این قطعه کاربردی می‌پردازیم.
معرفی انواع سرسیم
سرسیم وایرشو
وایرشو یکی از پرکاربردترین انواع سرسیم است که برای نظم‌دهی و جلوگیری از پراکندگی رشته‌های سیم افشان استفاده می‌شود. این نوع سرسیم معمولاً در دو مدل وایرشو ساده و وایرشو دوقلو موجود است. سرسیم‌های وایرشو کمک می‌کنند تا سیم به‌راحتی داخل ترمینال قرار بگیرد و اتصال محکم‌تری داشته باشد. این سرسیم‌ها علاوه بر ایجاد اتصال منظم، باعث کاهش احتمال اتصالاتی در سیم‌کشی‌های شلوغ می‌شوند. وایرشو در رنگ‌های مختلف عرضه می‌شود که هر رنگ آن نشان‌دهنده سطح مقطع سیم قابل پشتیبانی است.
سرسیم گرد
سرسیم‌های گرد یا حلقوی (Ring Terminal) برای اتصال دائمی به پیچ یا مهره به کار می‌روند. سر آن‌ها به شکل حلقه است که روی پیچ بسته می‌شود و امکان جدا شدن اتصال را از بین می‌برد. این نوع سرسیم در تابلوهای برق صنعتی و سیستم‌های با جریان بالا استفاده زیادی دارد و به دلیل پایداری بالای اتصال در محیط‌هایی با لرزش زیاد یا تجهیزات در حال حرکت بسیار کاربردی است. در سیستم ارتینگ نیز از سرسیم‌های حلقوی به طور گسترده استفاده می‌شود.
سرسیم سوزنی
سرسیم سوزنی بیشتر برای اتصال سیم به ترمینال‌های فشاری استفاده می‌شود. این نوع سرسیم به‌راحتی درون سوکت یا ترمینال فرو می‌رود و اتصال مناسبی ایجاد می‌کند. استفاده از آن در سیستم‌های کنترل و اتوماسیون رایج است. نوک باریک و بلند آن باعث می‌شود اتصال در فضاهای کوچک و محدود هم به‌راحتی برقرار شود. سرسیم سوزنی در تابلوهای فرمان و مدارات کنترلی PLC بسیار رایج است.
سرسیم کولری
در راستای معرفی انواع سرسیم ما مدل‌هایی را معرفی کردیم که در موارد زیادی کاربرد دارند؛ اما این سرسیم معمولاً فقط در سیم‌کشی کولرهای گازی و آبی به کار می‌رود. طراحی آن‌ها برای اتصالات خاص و کابل کولر به‌گونه‌ای است که تحمل جریان بالا را داشته باشند و نصب کردن آن نیز آسان باشد. سرسیم‌های کولری اغلب دارای روکشی عایق هستند تا از تماس مستقیم با اجزای فلزی دیگر جلوگیری شود. از این نوع سرسیم معمولاً در رنگ‌های مشخص برای فاز، نول و ارث طراحی می‌شود تا خطا در نصب کاهش یابد.
سرسیم برنجی
این نوع سرسیم از جنس برنج ساخته می‌شود و مقاومت بالایی در برابر خوردگی و اکسید شدن دارد. در صنایع خودروسازی، برق صنعتی و مخابرات به‌ویژه در محیط‌هایی با رطوبت بالا یا مواد خورنده استفاده‌های زیادی از سرسیم برنجی می‌شود. هدایت الکتریکی خوب برنج باعث می‌شود با این سرسیم افت ولتاژ در مسیر اتصال به حداقل برسد.
سرسیم کابل‌شو
کابل‌شوها برای اتصال کابل‌های با سطح مقطع بالا به تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شوند. این سرسیم در دو نوع پرسی و پیچی تولید می‌شود و در تأسیسات قدرتی و صنعتی بسیار مهم و پرکاربرد است. نوع پرسی آن برای نصب نیاز به ابزار خاص مانند پرس هیدرولیک یا دستی دارد. سرسیم‌های کابل‌شو معمولاً برای جلوگیری از آسیب مکانیکی و الکتریکی با روکش حرارتی یا عایق پوشانده می‌شوند.
سرسیم موف
برای افزایش طول سیم یا ترمیم قطعه‌ها از سرسیم موف استفاده می‌شود. این سرسیم‌ها بسته به نوع کاربرد، در اندازه‌ها و جنس‌های مختلف تولید می‌گردند. موف در اتصال زیرزمینی یا داخل دیوار کاربرد زیادی دارد؛ چراکه اتصال آن ایمن و ماندگار است. برخی مدل‌های موف از نوع حرارتی یا چسب‌دار هستند تا در برابر نفوذ رطوبت مقاوم باشند.
سرسیم دوشاخ
شکل این نوع سرسیم شبیه دو شاخ است و به همین خاطر بدون نیاز به باز کردن کامل پیچ، سیم به ترمینال متصل می‌شود. طراحی باز این سرسیم همچنین اجازه می‌دهد سیم بدون نیاز به جداسازی کامل اتصال، تعویض یا بررسی شود. سرسیم دوشاخ در مدارات آزمایشگاهی و تعمیراتی که نیاز به تست سریع دارند گزینه‌ی بسیار مناسبی است.
کانکتور (کورکن)
این قطعه برای کور کردن یا بستن انتهای سیم به‌ویژه زمانی که سیم قطع شده و نیاز به ایزوله‌سازی دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. درواقع کانکتور برای جلوگیری از برق‌گرفتگی یا اتصال ناخواسته استفاده می‌شود و نقش حفاظتی دارد. این قطعات اغلب از جنس پلاستیک نسوز یا سیلیکونی ساخته می‌شوند تا در شرایط دمای بالا نیز عملکرد خوبی داشته باشند. استفاده از کورکن باعث می‌شود مدار تا زمان تعمیر یا جایگزینی سیم کاملاً ایمن بماند.
دلایل استفاده از انواع سرسیم
حالا که به معرفی انواع سرسیم پرداختیم شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که اصلاً چرا باید از سرسیم استفاده کرد؟ آیا اتصال مستقیم سیم به تجهیزات کافی نیست؟ استفاده از سرسیم‌ها نه‌تنها باعث ایمنی بیشتر می‌شود؛ بلکه مزایای فنی و اقتصادی هم دارد. در ادامه به برخی از دلایل مهم استفاده از سرسیم اشاره می‌کنیم:
-
افزایش ایمنی
سرسیم‌ها از تماس مستقیم هادی‌های برق با قطعات فلزی جلوگیری کرده و خطر برق‌گرفتگی را کاهش می‌دهند.
-
اتصال محکم و مطمئن
بدون سرسیم احتمال لق شدن یا کنده شدن سیم در اثر لرزش یا حرارت بالا زیاد است.
-
افزایش طول عمر تجهیزات
با اتصال صحیح و بدون جرقه از آسیب دیدن ترمینال‌ها جلوگیری می‌شود.
-
زیبایی و نظم در سیم‌کشی
استفاده از وایرشوها و سایر انواع سرسیم باعث نظم و تمیزی بیشتر در تابلوهای برق می‌شود.
-
سهولت در نصب و تعمیر
سرسیم‌ها امکان قطع و وصل سریع‌تر و آسان‌تر سیم‌ها را فراهم می‌کنند.
-
جلوگیری از خوردگی و اکسید شدن
در مناطق مرطوب یا محیط‌های صنعتی استفاده از سرسیم با جنس مناسب مثل برنجی از اتصالات در برابر مواد شیمیایی محافظت می‌کند.
سخن پایانی
برای معرفی انواع سرسیم در این مطلب بیان کردیم که این محصولات در مدل‌های مختلفی مانند وایرشو، گرد، دوشاخ، سوزنی، کولری، برنجی، کابل‌شو، موف و کانکتور تولید می‌شوند. آشنایی با انواع سرسیم برای آگاهی از نحوه‌ی اتصال صحیح و ایمن در سیستم‌های برق اهمیت زیادی دارد؛ چراکه هر نوع سرسیم کاربرد خاصی دارد؛ مثلاً وایرشو برای نظم‌دهی سیم‌های افشان، کابل‌شو برای اتصال کابل‌های ضخیم، و سرسیم برنجی برای محیط‌های خورنده مناسب است. استفاده از این قطعات باعث افزایش ایمنی، زیبایی، دوام بیشتر تجهیزات و سهولت در نصب و تعمیرات می‌شود و از اتصالات ناپایدار جلوگیری می‌کند.
برند سیم و کابل مشهد یکی از معتبرترین و باسابقه‌ترین تولیدکنندگان سیم و کابل در ایران است که با بهره‌گیری از تکنولوژی روز و مواد اولیه باکیفیت، محصولات متنوعی برای مصارف صنعتی، ساختمانی و مخابراتی ارائه می‌دهد. این برند با اخذ استانداردهای ملی و بین‌المللی، به عنوان یکی از گزینه‌های قابل‌اعتماد در بازار سیم و کابل شناخته می‌شود.
