کابل سربدار یکی از مهم‌ترین اجزای زیرساختی در صنعت برق و انتقال انرژی الکتریکی است که با ساختار منحصربه‌فرد خود کاربردهای گسترده‌ای در محیط‌های مختلف دارد. این نوع کابل با بهره‌گیری از غلاف سربی، محافظت قابل‌توجهی در برابر رطوبت، مواد شیمیایی خورنده و تداخلات الکترومغناطیسی ارائه می‌دهد.
کابل سربدار یا زره دار در انواع مختلف فشار ضعیف، متوسط و قوی تولید می‌شود و در صنایع نفت و گاز، تأسیسات زیرزمینی، محیط‌های دریایی و مراکز درمانی کاربرد دارد. ساختار چندلایه این کابل‌ها شامل هادی مرکزی، عایق، غلاف سربی و پوشش‌های محافظتی بیرونی است که هر کدام نقش مهمی در عملکرد بهینه کابل ایفا می‌کنند. در ادامه این مقاله از سیم و مشهد کابل، شما را به طور کامل با ساختار و ویژگی‌های این کابل‌ها آشنا خواهیم کرد.
ساختار کابل سرب دار
کابل سرب دار از یک ساختار پیچیده و چندلایه تشکیل شده است که هر لایه کارکرد ویژه‌ای در تأمین ایمنی و کارایی آن دارد. در ادامه ساختار این کابل را بررسی می‌کنیم:
- هادی مرکزی
در قلب کابل سرب دار، هادی مرکزی قرار دارد که معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم است. مس به دلیل هدایت الکتریکی بسیار خوب (حدود ۹۷٪ نسبت به هادی استاندارد) گزینه برتر برای کاربردهایی است که نیاز به انتقال جریان بالا دارند.
- لایه عایق
پس از هادی، لایه عایق قرار می‌گیرد که وظیفه جلوگیری از نشت جریان الکتریکی را بر عهده دارد. ضخامت لایه عایق متناسب با سطح ولتاژ کابل تعیین می‌شود و هرچه ولتاژ کاری بیشتر باشد، ضخامت عایق نیز افزایش می‌یابد.
- غلاف سربی
مهم‌ترین بخش متمایزکننده کابل سرب دار، همان‌طور که از نامش پیداست، غلاف سربی آن است. این لایه یکپارچه، به صورت استوانه‌ای دور عایق را می‌پوشاند. ضخامت غلاف سربی معمولاً بین ۱ تا ۳ میلی‌متر متغیر است و باتوجه‌به شرایط محیطی و سطح حفاظت مورد نیاز تعیین می‌شود.
- لایه‌های محافظتی بیرونی
پس از غلاف سربی، معمولاً یک یا چند لایه محافظتی دیگر نیز وجود دارد. مثلاً برای محافظت مکانیکی کابل در برابر ضربات و فشارهای خارجی، لایه‌ای از نوار فولادی یا زره به دور غلاف سربی پیچیده می‌شود.
کابل سربدار یا زره‌دار چه ویژگی‌هایی دارد؟
کابل سرب دار با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های خاص و شرایط سخت کاری محسوب می‌شود. برخی از مهم‌ترین این ویژگی‌های به شرح زیر است:
مقاومت در برابر رطوبت و نفوذ آب
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های کابل سربدار، مقاومت فوق‌العاده آن در برابر نفوذ رطوبت است. غلاف سربی به دلیل ساختار متراکم و خاصیت آب‌بندی عالی، محافظت کاملی در برابر رطوبت ارائه می‌دهد. این ویژگی به‌خصوص در محیط‌های مرطوب، زیرزمینی و زیر آب بسیار ارزشمند است.
حفاظت در برابر تداخلات الکترومغناطیسی
در محیط‌های صنعتی و پزشکی که تجهیزات حساس الکترونیکی وجود دارند، تداخلات الکترومغناطیسی می‌توانند باعث اختلال در عملکرد دستگاه‌ها شوند. کابل سربدار با غلاف فلزی خود به عنوان یک شیلد طبیعی عمل می‌کند:
مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی
سرب ذاتاً در برابر بسیاری از مواد شیمیایی خورنده مقاوم است. این ویژگی کابل سرب دار را برای استفاده در محیط‌های صنعتی مانند پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های شیمیایی و معادن مناسب ساخته است. غلاف سربی در برابر اسیدهای ضعیف، قلیاها، نمک‌ها و محلول‌های نمکی (مانند آب دریا) و هیدروکربن‌ها و مشتقات نفتی مقاومت قابل‌توجهی نشان می‌دهد و از تخریب لایه‌های داخلی کابل جلوگیری می‌کند.
انعطاف‌پذیری و استحکام مکانیکی
کابل سرب دار علی‌رغم وجود لایه فلزی، از انعطاف‌پذیری نسبتاً خوبی برخوردار است. این ویژگی نصب کابل را در مسیرهای پیچیده تسهیل می‌کند. همچنین، لایه‌های محافظتی اضافی مانند زره فولادی، مقاومت مکانیکی کابل را افزایش داده و آن را در برابر فشارهای خارجی و ضربات محافظت می‌کنند.
عمر طولانی و پایداری عملکرد
یکی از مهم‌ترین مزایای کابل سرب دار، عمر طولانی آن است. محافظت همه‌جانبه‌ای که غلاف سربی و سایر لایه‌ها فراهم می‌کنند، باعث می‌شود که کابل سرب دار در شرایط سخت محیطی، عمری به مراتب طولانی‌تر از کابل‌های معمولی داشته باشد. عمر مفید کابل سرب دار با نصب و نگهداری صحیح می‌تواند به بیش از ۴۰ سال برسد، درحالی‌که کابل‌های معمولی در همان شرایط ممکن است پس از ۱۵-۲۰ سال نیاز به تعویض داشته باشند.
انواع کابل سرب دار
کابل سرب دار در انواع مختلفی تولید می‌شود که هر یک برای کاربردها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند. انواع این کابل‌ها به شرح زیر هستند:
کابل‌های سرب دار فشارضعیف
کابل‌های سربدار فشارضعیف برای ولتاژهای تا ۱ کیلوولت (۱۰۰۰ ولت) طراحی شده‌اند. این کابل‌ها در تأسیسات ساختمانی، صنعتی و تجاری برای توزیع برق در مدارهای نهایی استفاده می‌شوند.
کابل‌های سرب دار فشار متوسط
کابل فشار متوسط برای ولتاژهای بین ۳.۶ تا ۳۶ کیلوولت طراحی شده‌اند و در شبکه‌های توزیع برق شهری، صنعتی و نیروگاهی استفاده می‌شوند.
کابل‌های سرب دار فشارقوی
کابل‌های سرب دار فشارقوی برای ولتاژهای بالاتر از ۳۶ کیلوولت تا ۵۰۰ کیلوولت طراحی شده‌اند و در خطوط انتقال نیرو بین نیروگاه‌ها و پست‌های اصلی برق استفاده می‌شوند.
کابل‌های سرب دار ویژه
علاوه بر دسته‌بندی بر اساس سطح ولتاژ، کابل‌های سرب دار ویژه‌ای نیز برای کاربردهای خاص طراحی و تولید می‌شوند. مثلاً کابل‌های سرب دار مقاوم در برابر آتش با پوشش‌های خاص که در صورت حریق، گازهای سمی کمتری تولید کرده و مقاومت بیشتری در برابر شعله دارند. یا کابل‌های سرب دار دریایی با محافظت اضافی در برابر آب شور و فشارهای بالا برای استفاده در تأسیسات زیردریایی و سکوهای نفتی مناسب‌اند.
کاربردهای کابل سرب دار
ویژگی‌های منحصربه‌فرد کابل سرب دار باعث شده است که این نوع کابل در محیط‌ها و صنایع خاصی کاربرد گسترده‌ای داشته باشد. از جمله این کاربردها:
- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- تأسیسات زیرزمینی و شبکه‌های توزیع شهری
- محیط‌های دریایی و تأسیسات ساحلی
- بیمارستان‌ها و مراکز درمانی
قیمت کابل سرب دار بر چه اساس مشخص می‌شود؟
قیمت کابل سرب دار تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که هر یک نقش مهمی در تعیین هزینه نهایی این کابل‌ها ایفا می‌کنند.
جنس و نوع هادی
کابل‌هایی که دارای هادی مسی هستند، گران‌تر از نمونه‌های آلومینیومی خواهند بود.
ضخامت و کیفیت غلاف سربی
هرچه ضخامت و کیفیت این غلاف بیشتر باشد، قیمت کابل نیز افزایش خواهد یافت.
عایق و مواد محافظتی
نوع عایق به کار رفته در کابل‌های سرب دار تأثیر زیادی بر قیمت دارد. عایق‌های XLPE و PVC از رایج‌ترین مواد مورد استفاده هستند که بسته به کیفیت و مقاومت حرارتی آن‌ها، قیمت کابل متغیر خواهد بود.
استانداردها و برند تولیدکننده
کابل‌هایی که مطابق استانداردهای بین‌المللی تولید می‌شوند، معمولاً قیمت بیشتری دارند. برندهای معتبر نیز به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب و فناوری پیشرفته، قیمت بالاتری نسبت به برندهای ناشناخته دارند.
سخن پایانی
در نهایت، کابل سرب دار به عنوان یک راه‌حل مطمئن و بادوام در صنایع مختلف، نقش مهمی در تأمین انرژی الکتریکی ایفا می‌کند. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کابل، از جمله مقاومت بالا در برابر رطوبت، مواد شیمیایی و تداخلات الکترومغناطیسی، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های سخت و حساس تبدیل کرده است. این کابل در صنایع نفت و گاز، تأسیسات زیرزمینی و شبکه‌های توزیع شهری و بیمارستان‌ها و… کاربرد گسترده‌ای دارد. باتوجه‌به انواع مختلف این کابل و کاربردهای گسترده آن، انتخاب صحیح و متناسب با نیازهای هر پروژه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
